Je wekker zetten voor een Eames

Marlies Dinjens : 21 januari ’09

Kennis over design was twintig jaar geleden goud waard. Letterlijk. Want wie wist welke stoelen van bijvoorbeeld Charles Eames of Gispen waardevol waren, kon geregeld bij nietsvermoedende verkopers een slag slaan. ‘Ik werd vroeger nog weleens gebeld door een particulier, die een stoeltje te koop had. Of ik eens langs wilde komen om te kijken of het wat waard was’, zegt Jos Duisters van 59 design, een winkel in vintage meubelen, in Den Bosch. ‘Dat bleek dan een echte PK22 van Poul Kjaerholm te zijn’. Duisters kocht de lederen stoel, die de Deense ontwerper in 1956 voor de fabrikant Fritz Hansen maakte, voor 500 euro, om die later voor het dubbele door te verkopen. De bekleding was licht beschadigd, maar een echte liefhebber zoekt juist zo’n authentiek exemplaar.

Die gouden tijden zijn voorbij. Door de komst van internet zijn ook particuliere verkopers veel beter op de hoogte van de prijzen én hebben ze een extra, wereldwijd podium gekregen om de spullen aan de man te brengen. Op Marktplaats en eBay worden de vintage-items inmiddels grif aan de man gebracht. De markt is langzaam naar het internet opgeschoven.

Een aparte categorie voor designmeubels is er niet, maar uit cijfers van Marktplaats blijkt dat de categorie ‘antiek en kunst’ met 138 procent is gegroeid en ‘huis en inrichting’ met 107 procent tussen 2005 en 2008. Ter vergelijking: het totaal aantal advertenties op de site is met 99 procent gegroeid in die periode.

Ook op eBay geven Nederlanders meer geld uit. Ze kochten voor 23 procent meer aan meubels op de internationale veilingsites van eBay tussen 2005 en 2008.

Wie Eames intikt of Gispen vindt op Marktplaats een hele waslijst. Het gebeurt nog maar zelden dat deze ontwerpen op de vlooienmarkt worden verkocht of bij het grof vuil gedumpt. ‘Vroeger kon ik op een rommelmarkt nog een hele bus volladen’, zegt Angelique Benschop van Decennia Design. Ze verkoopt via haar winkel en op het internet allerlei spullen uit de jaren vijftig, zestig en zeventig, zoals lampen en meubels. ‘Nu valt er bijna niets meer te halen.’

Dat merkt ook Pieter van Haperen van designwinkel Bebob aan de Amsterdamse Prinsengracht. ‘In de begintijd, 25 jaar geleden, stroopten we nog marktjes af om spullen te zoeken. Vijf uur opstaan en dan rondstruinen op zoek naar mooie dingen’.

Bij Bebob kunnen ze gelukkig nog teren op een grote voorraad, die staat opgeslagen in het magazijn. ‘Tien, twintig jaar geleden kwam het vaak voor dat hele ziekenhuizen en schoolgebouwen volstonden met Gispen-meubels. Dat soort partijen kochten we dan op.’ Die items worden steeds populairder, maar het aanbod schaarser. Hierdoor stijgen de prijzen. Betaalde je voor een Gispen stoel een paar jaar geleden nog 200 euro, nu is de prijs ruim verdubbeld.

Een rondje in de winkel laat zien dat Van Haperen voornamelijk de echte designklassiekers verkoopt, zoals een slaapbank van Martin Visser, buizenstoelen van Gispen en glasvezelkuipjes van Eames, in alle kleuren van de regenboog. ‘Die Eames-stoelen zijn echt gewild’, zegt Van Haperen. Veel klanten verkiezen de oude stoeltjes boven de nieuwe uitvoering die wordt geproduceerd door Vitra. ‘Die nieuwe stoelen missen de mooie structuur van het glasvezel, waarmee de kunststof van de oude Eames-stoelen werd versterkt.’ De productiemethode met glasvezel is omwille van milieu- en gezondheideisen niet meer toegestaan, vandaar dat de heruitgave van het kuipstoeltje door Vitra van gewone kunststof is gemaakt. Zo gaat het vaker met vintagedesign: ontwerpen worden in de loop der jaren of wanneer ze door een nieuwe fabrikant worden heruitgegeven vaak (licht) gewijzigd. Liefhebbers verkiezen vaak de originele meubels boven de nieuwere producties.

De populariteit van vintage is in de afgelopen twintig flink toegenomen. ‘Bij jong en oud’, zegt Van Haperen. De strakke ontwerpen met metalen frames doen het goed in moderne interieurs. ‘Het is tijdloos en daarom ook een goede investering. De originele stukken behouden hun waarde.’ De nieuw geproduceerde meubels krijgen juist vaak de normale, tweedehands prijs, tot ongeveer de helft van de nieuwwaarde.

Ook steeds meer veilingen brengen meubels uit de jaren vijftig, zestig en zeventig onder de hamer. ‘Dat loopt als een van de weinige dingen erg goed’, zegt directeur Kees Buijsert van Venduhuis Utrecht. ‘In tegenstelling tot andere dingen, zoals antiek.’ Design is gewoon ‘in’, zegt Buijsert, maar dat is niet de enige reden. ‘Vintage meubels van bijvoorbeeld chroom en leder zijn makkelijk te onderhouden. Het onderhouden van antiek kost veel meer tijd. Dat moet je regelmatig poetsen en opwrijven.’

Op de kleine veilingen worden veel oude inboedels verkocht. Lang niet iedereen is volgens Buijsert handig genoeg met internet om een hele inboedel van waardevolle spullen te verkopen. ‘Internet is handig voor een particulier, die een oud kastje op zolder heeft staan en afwacht tot hij daar een leuke prijs voor kan krijgen. Iemand die snel een waardevolle inboedel wil verkopen, kan dat beter via een veilinghuis doen.’

Ook bij veilinghuis De Eland, De Zon, Loth en Gijselman in Amsterdam worden veel nalatenschappen verkocht. Het veilinghuis ondervindt op dat vlak geen directe concurrentie van internetveilingen als eBay. In De Eland was onlangs nog een veiling met allerlei vintage-design meubels zoals een grijze bank van B & B Italia, een stoel van Kjaerholm en een glazen tafeltje van Eileen Gray. ‘De prijzen zijn altijd afhankelijk van wat klanten ervoor willen betalen. Soms kun je op een veiling iets voor weinig geld op de kop tikken.’

Schatgraven kon lange tijd ook bij de kringloopwinkels, bijvoorbeeld van Het Goed, een keten van 17 winkels door heel Nederland. Maar ook hier gooit internet roet in het eten, zegt Hans van de Born van Het Goed in Eindhoven. Particulieren kijken eerst op internet, voordat ze de spullen afdanken. ‘Stoelen van Gispen kregen we een paar jaar geleden nog wel een paar keer maand binnen. Nu is het bijna feest als dat een keer gebeurt’.

Een consequentie van verkopen via Marktplaats is dat je vreemden over de vloer krijgt. ‘Dat wil niet iedereen’, zegt van de Born. Het Goed verkoopt daarom sinds een paar jaar spullen in consignatie. De winkel zet ze te koop, de verkopende partij krijgt 70 procent, Het Goed de rest. ‘Daar zitten soms ook kwaliteitsmeubels tussen uit de jaren zestig en zeventig, zoals originele Gispen-stoelen’.

Maar internet is niet alleen schadelijk voor de handelaren. Ook zij profiteren mee. Zo verkoopt Benschop via haar website lampen en meubels aan klanten in Japan, Amerika en Australië. Nederlandse klanten gebruiken de site vooral als informatiepunt, minder om meteen te kopen. ‘Veel klanten vinden het eng om ongezien meubels of lampen aan te schaffen. Ze komen graag eerst langs om de spullen in het echt te bekijken’. Zelf koopt ze haar spullen van andere handelaren in Italië, Frankrijk en België. ‘Het wordt wel steeds lastiger om goedkoop mooie dingen te vinden. Iedereen is ermee bezig.’

Een geheimtip willen de handelaren niet geven. Die paar onontdekte adresjes houden ze graag voor zichzelf.